Ksylitol – cukier na TAK!

Próchnica zębów rozwija się, gdy bakterie w naszych ustach spożywają cukry, które jemy. Żywność zawierająca zwykły cukier (sacharozę) daje bakteriom energię, pozwalając im się rozmnażać, rozwijać i tworzyć kwasy, które mogą niszczyć nasze szkliwo. To właśnie ten "kwasowy atak" powoduje powstawanie ubytków w zębach!

Co to jest ksylitol? 
Ksylitol to naturalny środek słodzący, znany także pod nazwą cukru brzozowego. Wyglądem i smakiem przypomina zwykły, biały cukier stołowy. Uważany jest za naturalny słodzik, który występuje w wielu owocach, warzywach i drzewach np. kukurydzy, kalafiorze, brzozie. Komercyjnie jest otrzymywany ze źródeł, takich jak kolby kukurydzy lub drzewa liściaste. Ksylitol występuje także naturalnie w naszych ciałach - w rzeczywistości przeciętny dorosły człowiek produkuje około 15 gramów ksylitolu dziennie podczas normalnego metabolizmu. 

Jak ksylitol zapobiega powstawaniu ubytków? 
Liczne badania wykazały, że ksylitol hamuje wzrost bakterii płytki nazębnej, a tym samym wykazuje działanie przeciwpróchnicowe. Bakterie próchnicotwórcze (m.in. Streptococcus mutans) nie mogą wykorzystywać ksylitolu do wzrostu, gdyż nie jest on rozkładany jak zwykły cukier. Ponieważ bakterie te nie są w stanie strawić ksylitolu, ich wzrost jest znacznie zmniejszony – ich liczba może spaść nawet o 90%. Ksylitol pomaga utrzymać neutralny poziom pH w jamie ustnej, gdyż nie powstaje kwas, a więc pH śliny i płytki nie spada. Ponadto po zażyciu ksylitolu bakterie nie przyklejają się dobrze do powierzchni zębów, w wyniku czego zmniejsza się ilość płytki bakteryjnej! Ksylitol stymuluje ponadto produkcję śliny, a tym samym redukuje niekorzystne czynniki zwiększające ryzyko próchnicy. Badania pokazują, że Streptococcus mutans jest przekazywany z rodziców na ich nowo narodzone dzieci, tym samym rozpoczynając rozwój tych bakterii rozkładających próchnicę u dziecka. Wykazano, że regularne stosowanie ksylitolu przez matki znacznie zmniejsza tę transmisję bakteryjną, co obniża ryzyko wystąpienia próchnicy dla dziecka. 

Dla kogo?
Ksylitol, jako zastępczy środek słodzący, polecany jest przede wszystkim dla diabetyków, osób przebywających na diecie, w przypadku kserostomii (suchości jamy ustnej), osób starszych, a także chorych na grzybicę jamy ustnej (ksylitol wykazuje działanie przeciwgrzybicze!).

Jak często należy stosować ksylitol, aby był skuteczny? 
Najlepsze wyniki uzyskuje się w przypadku przyjmowania od 5 do 10 g ksylitolu dziennie w podzielonych dawkach (od 3 do 5 razy na dzień). Istotnym elementem profilaktyki próchnicy jest regularne spożywanie gumy do życia z ksylitolem, jako uzupełnienie codziennej higieny jamy ustnej. Dla dorosłych zalecaną dzienną porcją gumy do żucia jest 6-7 drażetek, dla dzieci 3-4. Guma do  żucia powinna być przyjmowana tuż po posiłku oraz żuta do momentu, aż nie straci smaku (zwykle są to 2-3 minuty) – fakt ten jest niezmiernie ważny, gdyż w przypadku zbyt częstego i długiego żucia gumy może dochodzić do nadwyrężenia stawów skroniowo-żuchwowych. W niektórych przypadkach ksylitol wykazuje jednak pewne działania niepożądane – nie jest zalecany dla osób z przewlekłymi biegunkami oraz chorobami jelit, gdyż u około 10-20% osób jego większe spożycie zwiastuje nieprawidłową pracą jelit (działanie przeczyszczające). Zalecane jest tym samym stopniowe wprowadzanie ksylitolu do codziennej diety. 

Czy ksylitol został oceniony pod kątem bezpieczeństwa?
Ksylitol został zatwierdzony do codziennego stosowania przez wiele agencji, w tym przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków, Wspólny Komitet Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia w sprawie dodatków do żywności i Komitetu Naukowego Unii Europejskiej ds. Żywności. W Polsce i na świecie dodatek większości substancji słodzących regulowany jest przepisami prawnymi opartymi na aktualnych badaniach naukowych (dopuszczalne dzienne spożycie – z ang. Acceptable Daily Intake, ADI). Dla ksylitolu nie wyznaczono ADI, tym samym jest on uznawany za całkowicie bezpieczny dla organizmu człowieka niezależnie od spożytej dawki na dzień.